Τουρισμός: Επιπτώσεις και μαθήματα από την κρίση

Η κρίση που έπληξε την παγκόσμια οικονομία έλαβε τέτοιες διαστάσεις που κανένας κλάδος δεν κατάφερε να παραμείνει ανεπηρέαστος και επομένως ούτε και  ο τουρισμός. Ο ελληνικός τουρισμός, μάλιστα, εξαιτίας του ότι δεν είναι τόσο ανθεκτικός όσο ο παγκόσμιος σημείωσε σημαντικές απώλειες, οι οποίες είναι ακόμη μεγαλύτερες αν υπολογιστούν βάσει των αποτελεσμάτων που θα είχαμε αν είχε διατηρηθεί η πορεία των προηγούμενων ετών. Αυτά αναφέρει ανάλυση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ). Πιο συγκεκριμένα, οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στη χώρα μας το 2009 θα ανέρχονταν σε 16.497.000 αν συνεχιζόταν η κατά 3,5% μέση ετήσια αύξηση που ίσχυε την περίοδο 1990-2008, ενώ τελικά εκτιμάται ότι διαμορφώθηκαν στις 14.704.479, καταγράφοντας απώλειες της τάξης του 1.792.521 ή 12,2%. Όσον αφορά το ακαθάριστο τουριστικό προϊόν, αυτό θα ανήρχετο εφέτος στα 17,79 δισ. ευρώ αν είχε συνεχιστεί η μέση ετήσια αύξηση του 9,6% της περιόδου 1990-2008. Τελικά το πραγματοποιηθέν τουριστικό προϊόν διαμορφώθηκε στα 16,18 δισ. ευρώ, σημειώνοντας απώλειες 1,61 δισ. ευρώ ή 10%. Οι απώλειες σε θέσεις απασχόλησης ανήλθαν σε 47.774 ή 10%. Τέλος, οι κατά 1,8 εκατ. λιγότερες αφίξεις είχαν ως αποτέλεσμα τα τουριστικά έσοδα της χώρας να σημειώσουν απώλειες της τάξης των 1.244,7 εκατ. ευρώ ή 12%, ενώ οι απώλειες σε έσοδα του ξενοδοχειακού κλάδου ανήλθαν στο 20% περίπου. Σε επίπεδο πελατών (τουριστών) ο μεν εσωτερικός τουρισμός φαίνεται πως επηρεάστηκε λιγότερο από τον αλλοδαπό ή τουλάχιστον με κάποια υστέρηση. Οι αλλοδαποί τουρίστες που επισκέφθηκαν τη χώρα μας το 2009, σαφώς επηρεασμένοι από την κρίση και το κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας που επικράτησε, προέβησαν σε περικοπή της μέσης ημερήσιας δαπάνης τους από 79 ευρώ το 2008 στα 62 ευρώ το 2009. Αξιοσημείωτο είναι, ωστόσο, ότι αύξησαν τον μέσο αριθμό διανυκτερεύσεών τους, γεγονός που αποδίδεται στις προσφορές των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Σκοπός των προσφορών αυτών ήταν να αντιμετωπίσουν τα ξενοδοχεία τις χαμηλές πληρότητες και το χαμηλό κύκλο εργασιών. Συμπερασματικά, στον τουριστικό τομέα –τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο- έχει διαμορφωθεί μία εντελώς νέα κατάσταση, κύρια χαρακτηριστικά της οποίας είναι: Η νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί Επιχειρήσεις - Χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης - Μειωμένες πωλήσεις και πληρότητες που δημιουργούν πρόβλημα ρευστότητας - Δυσκολία πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό - Αύξηση των πωλήσεων μέσω διαδικτύου - Αποτυχία των προϊόντων χαμηλής ποιότητας - Δέχονται πιέσεις για μείωση των τιμών Καταναλωτές - Περικοπή δευτερευουσών, αλλά όχι των κύριων διακοπών - Κυνηγούν τις ευκαιρίες και τις προσφορές - Καθυστέρηση στην απόφαση των πελατών να πραγματοποιήσουν ταξίδια και καθυστερήσεις στα κλεισίματα - Ταξίδια σύντομής διάρκειας σε μικρή απόσταση από τον τόπο κατοικίας - Μείωση κόστους ταξιδιού και της τουριστικής δαπάνης - Προτίμηση των αεροπορικών εταιριών χαμηλού κόστους - Προτίμηση προορισμών με ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία - Στροφή στον εσωτερικό τουρισμό - Ανασφάλεια και αβεβαιότητα που προκαλούν στροφή προς την αποταμίευση. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δράσουν αποτελεσματικά, χαράσσοντας μία νέα στρατηγική ανάπτυξης με μακροχρόνιο ορίζοντα. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να προβεί σε: Αλλαγή νοοτροπίας και στόχευση στην ικανοποίηση του πελάτη. Η πελατοκεντρική προσέγγιση έχει αποδειχθεί πολλάκις σωτήρια σε περιόδους κρίσης. Προς επίτευξη του στόχου αυτού κρίνεται απαραίτητη η αναγνώριση και συνεχής μελέτη των καταναλωτικών τάσεων και προτιμήσεων, αλλά και η πρόσληψη και απασχόληση ικανών συνεργατών που αντιλαμβάνονται τους στόχους της επιχείρησης και τους υιοθετούν στην καθημερινή τους πρακτική. Υιοθέτηση έξυπνων τεχνικών μάρκετινγκ, στοχεύοντας στους ήδη υπάρχοντες πελάτες για περιορισμό του κόστους και ενίσχυση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και προσφέροντας ευελιξία στον τρόπο πληρωμής, στις παρεχόμενες υπηρεσίες κ.ά. Προσφορά καλής σχέσης ποιότητας – τιμής. Εντοπισμό των αγορών – κλειδιά, οι οποίες μπορεί να είναι τόσο οι γειτονικές μας χώρες, όσο και οι αναδυόμενες οικονομίες. Χρήση νέων τεχνολογιών για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Διαφοροποίηση και προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών που δεν προσφέρουν οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Συνεργασία, τόσο σε επίπεδο επιχειρήσεων, όσο και με το δημόσιο τομέα.